آیه 53 سوره دخان

يَلْبَسُونَ مِنْ سُندُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ مُتَقابِلِينَ (53)

يَلْبَسُونَ مِنْ سُندُسٍ‌: مى‌پوشند جامه‌ها را از حرير نازك با لمعان، وَ إِسْتَبْرَقٍ‌: و ديباى تنگ بافته. سندس براى لباس و استبرق براى افتراش. و متمتع باشند، مُتَقابِلِينَ‌: در حالتى كه برابر يكديگر نشسته باشند تا به ديدار يكديگر آيند. در بعض تفاسير است كه اين مقابله روز مهمانى ذو الجلال باشد كه حق تعالى همه مؤمنان را بر سر يك خوان بنشاند بر وجهى كه رويهاى يكديگر را ببينند.

إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي مَقامٍ أَمِينٍ (51) فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ (52) يَلْبَسُونَ مِنْ سُندُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ مُتَقابِلِينَ (53) كَذلِكَ وَ زَوَّجْناهُمْ بِحُورٍ عِينٍ (54) يَدْعُونَ فِيها بِكُلِّ فاكِهَةٍ آمِنِينَ (55)

لا يَذُوقُونَ فِيهَا الْمَوْتَ إِلاَّ الْمَوْتَةَ الْأُولى‌ وَ وَقاهُمْ عَذابَ الْجَحِيمِ (56) فَضْلاً مِنْ رَبِّكَ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ (57) فَإِنَّما يَسَّرْناهُ بِلِسانِكَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ (58) فَارْتَقِبْ إِنَّهُمْ مُرْتَقِبُونَ (59)

ترجمه‌

همانا پرهيزكاران در جايگاه امنى هستند

در بوستانها و كنار چشمه‌ها

ميپوشند از حرير نازك و سطبر برّاق و در برابر يكديگر ميباشند

امر از اين قرار است و قرين نموديم آنان را بزنان سفيد روى فراخ چشم‌

طلب ميكنند در آن جا هر ميوه‌اى را با آنكه هستند ايمنان‌

نميچشند در آنجا مرگ را غير از مرگ نخستين بار و نگاه دارد آنان را از عذاب دوزخ‌

براى تفضّلى از پروردگار تو اين است آن كاميابى بزرگ‌

پس جز اين نيست كه آسان نموديم آن را بزبان تو باشد كه آنها پند گيرند

پس منتظر باش همانا آنها منتظرانند.

تفسير

خداوند متعال بعد از بيان احوال كفّار از آتيه اهل تقوى و اخيار خبر داده كه آنها در جايگاه امن و امانى مأوى دارند كه انتقال و زوالى و كلال و ملالى در آنجا و براى آنها نيست باغهائى است خرّم از اشجار و چشمه‌هائى است جارى در انهار ميپوشند از لباسهاى حرير رقيق و حرير غليظ برّاق كه گفته‌اند بآن مناسبت استبرق ناميده شده با آنكه براى استيناس و تفكّه در برابر يكديگر نشسته باشند جريان امر چنين است و خداوند همنشين و قرين فرموده ايشان را با حور عين كه اوصاف آنها مكرّر ذكر شده و حوراء زن بسيار سفيد و عيناء درشت چشم را گويند و حور و عين دو جمع است براى آن دو و ظاهرا بايد سياهى چشمشان غالب بر سفيدى باشد مانند چشم آهو و بفرمان ايشان در بهشت حاضر ميشود هر ميوه‌ئى كه بخواهند در حاليكه ايمن باشند از ضرر آن ميوه و ناگوار شدن آن‌

جلد 4 صفحه 630

نميچشند در آن طعم مرگ را ديگر كه آن غير از مرگ نخستين بار باشد كه در دنيا چشيدند و خداوند آنان را از عذاب جهنّم حفظ ميفرمايد براى تفضّل بآنها اگر چه احيانا مرتكب بعضى از معاصى صغيره شده باشند بلكه اگر هيچ معصيتى هم از آنها سر نزده باشد و مستحقّ اينهمه عطا باشند باز مستحق تفضّلند نه طلبكار چون بوظيفه عبوديّت خود عمل نموده‌اند و اين استحقاق فضل كاميابى بزرگ هميشگى و نيل بمقاصد و ايمنى از مفاسد است و ما آسان نموديم تلاوت و فهم معانى ظاهرى قرآن را چون نازل نموديم آن را بلغت تو كه زبان عربى است براى آنكه اهل عربستان كه بدوا بآن مخاطب ميباشند متذكّر شوند اموريرا كه متذكّر نبودند و نميباشند ولى چون آنها متذكّر نشدند و اعراض از ذكر نمودند پس منتظر باش كه بكيفر اعمالشان بزودى خواهند رسيد چنانچه آنها هم منتظرند آسيبى بتو برسد و بخيال خودشان آسوده شوند يا وعده ما در باره آنها منجز شود چون كسيكه كار بدى ميكند منتظر نتيجه بد آن ميباشد در ثواب الاعمال و مجمع از امام باقر عليه السّلام نقل نموده كه كسيكه مداومت بتلاوت سوره دخان در نمازهاى واجب و مستحب خود داشته باشد خداوند او را از آمنين در روز قيامت محشور ميكند و در سايه عرش خود جاى ميدهد و حسابش را آسان ميفرمايد و نامه عملش بدست راستش داده ميشود و از پيغمبر صلّى اللّه عليه و اله و سلّم روايت شده كه هر كس در شب يا روز جمعه سوره دخان را بخواند خداوند براى او در بهشت خانه‌ئى بنا كند و مداومت بآن در ليالى ماه رمضان مخصوصا شب بيست و سوم كه اقوى محتملات شب قدر است آثار مخصوص و ثواب بسيار دارد و الحمد للّه رب العالمين.

جلد 4 صفحه 631

يَلبَسُون‌َ مِن‌ سُندُس‌ٍ وَ إِستَبرَق‌ٍ مُتَقابِلِين‌َ (53)

جلد 16 - صفحه 100

ميپوشند لباس‌ ‌از‌ سندس‌ و استبرق‌ مقابل‌ يكديگر.

يَلبَسُون‌َ مِن‌ سُندُس‌ٍ وَ إِستَبرَق‌ٍ سندس‌ گفتند: رقيق‌ ديباج‌ و ابريشم‌ ‌است‌، و استبرق‌ غليظ ‌آن‌ ‌است‌ لكن‌ لباس‌هاي‌ بهشت‌ باندازه‌اي‌ رقيق‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌در‌ خبر دارد ‌که‌ ‌از‌ زير هفتاد لباس‌ مخ‌ ساق‌ رؤيت‌ ميشود و الف‌ ‌در‌ استبرق‌ همزه قطع‌ ‌است‌ و وصل‌ نيست‌ و ‌لو‌ ماده ‌او‌ ‌از‌ استفعال‌ ‌است‌ و همزه ‌او‌ وصل‌ ‌است‌ و نكته ‌او‌ ‌اينکه‌ ‌است‌ ‌که‌ اسم‌ لباس‌ ‌است‌ نه‌ ‌از‌ باب‌ استفعال‌ ‌باشد‌، و ‌در‌ بعض‌ آيات‌ يُحَلَّون‌َ فِيها مِن‌ أَساوِرَ مِن‌ ذَهَب‌ٍ وَ لُؤلُؤاً وَ لِباسُهُم‌ فِيها حَرِيرٌ حج‌ آيه 23، فاطر، آيه 30 وَ جَزاهُم‌ بِما صَبَرُوا جَنَّةً وَ حَرِيراً دهر، آيه 12. ‌اينکه‌ ‌است‌ لباس‌ اهل‌ جنت‌. اما لباس‌ اهل‌ نار ميفرمايد: سَرابِيلُهُم‌ مِن‌ قَطِران‌ٍ ابراهيم‌، آيه 51. ‌در‌ مجمع‌ البحرين‌ دارد ‌که‌ ‌از‌ درخت‌ عرعر گرفته‌ ميشود و طبخ‌ ميكنند و ‌از‌ ‌او‌ لباس‌ درست‌ ميكنند سياه‌ و متعفن‌ و حار ‌است‌ ‌براي‌ شتري‌ ‌که‌ جرب‌ پيدا كرده‌ ميپوشانند جرب‌ ‌آن‌ ‌از‌ شدت‌ حرارت‌ ميسوزد و برطرف‌ ميشود. و خداوند تشبيه‌ فرموده‌ ‌که‌ ‌اينکه‌ لباس‌ بدنهاي‌ ‌آنها‌ ‌را‌ ميسوزاند و ‌از‌ تعفن‌ ‌آن‌ مشمئز ميشوند.

مُتَقابِلِين‌َ اهل‌ بهشت‌ مقابل‌ يكديگر هستند يكديگر ‌را‌ ميبينند و ‌با‌ ‌هم‌ تكلم‌ ميكنند برادر وار ‌که‌ ميفرمايد: وَ نَزَعنا ما فِي‌ صُدُورِهِم‌ مِن‌ غِل‌ٍّ إِخواناً عَلي‌ سُرُرٍ مُتَقابِلِين‌َ حجر، آيه 47. عَلي‌ سُرُرٍ مَوضُونَةٍ مُتَّكِئِين‌َ عَلَيها مُتَقابِلِين‌َ واقعه‌، آيه 15 و 16.

]

(آیه 53)- در مرحله سوم به لباسهای زیبای آنها اشاره کرده، می‌افزاید: «آنها لباسهایی از حریر نازک و ضخیم می‌پوشند، و در برابر یکدیگر (بر تختها) جای دارند» (یَلْبَسُونَ مِنْ سُندُسٍ وَ إِسْتَبْرَقٍ مُتَقابِلِینَ).

ج4، ص402

البته در بهشت گرما و سرمای شدیدی وجود ندارد تا به وسیله پوشیدن لباس دفع شود، بلکه اینها اشاره به لباسهای متنوع و گوناگون بهشتی است.